Geçmek-Çekilmek

'Geçmek' ve 'çekilmek' kelimelerini, karıştırılan iki fiil olarak görüp açıklama gereği hissediyorum. Geçmekten başlayalım, Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğüne bakıldığında; 'Bir yerden başka bir yere gitmek', 'Bir yandan girip diğer yandan çıkmak', 'Yürümek, seyr etmek' manaları bulunmaktadır. Çekilmek kelimesine bakıldığında ise 'Kendini geriye veya bir yana çekmek', 'Bir yerden uzaklaşmak, bir yere uğramamak' anlamları görülmektedir. 

Eğer sabit duran kişinin arkasına başka bir kişi gelirse ve sabit duran yerinden ayrılırsa burada geçmek değil de çekilmek fiili kullanmak daha yerinde olur. Mesela: 'Arkasında olduğumu hissedince önümden çekildi.'

Eğer sabit duran kişinin önünden başka bir kişi [bir taraftan diğer tarafa] hareketlenir ise burada da geçmek fiilini kullanmak daha yerinde olur. Mesela: 'Önümden geçtiği halde selam vermedi.'

Herhangi bir nesne ya da kişinin önünden çekilmek için daha önceden o yerde bulunmak, geçmiş olmak için de daha sonra orada bulunarak yer değiştirmek gerekmektedir. Mesela: 'Önümden çekilir / Önümden geçer misiniz?' Burada ilk kullanımda nida eden kişinin durumdan rahatsızlığı, kendisinden sonra ve nida edenin önüne [sonradan] gelindiğini anlamak gerekir. Şöyle ki ikinci kullanım ile nida edilmiş olsaydı rahatsızlıktan ziyade davet söz konusu olacaktı ve söz, duyguyu anlatmakta yetersiz kalacak hatta muzdariplik yerine memnuniyet duyulduğu anlaşılacaktı.

O yüzdendir ki sonradan gelerek [ön yüzü görsün görmesin] yer değiştiren kişi geçmiş, önceki bulunduğu konumdan [ön yüzü görsün görmesin] yer değiştiren kişi çekilmiş olur. Asıl olan öncelik ve sonralıktır. Öncekiler çekilir, sonrakiler ise geçer.

Geçmek yürümek ile olur fakat çekilmek tek adım/hareket ile de olabilir. Tek adım atmak ise yürümek değildir dolayısıyla geçmek denilemez.